Opłaty za energię bierną - kiedy i jak są naliczane?
Co rozumiemy przez "ponadumowny pobór energii biernej"?
Podstawy prawne i sposób naliczania opłat za energię bierną określa Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 18 sierpnia 2011r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną oraz zmieniające je Rozporządzenie z dnia 12 kwietnia 2012r.
Rozporządzenie w § 45.1 określa ponadumowny pobór energii biernej jako:
"(...) ilość energii elektrycznej biernej odpowiadającą:
1) współczynnikowi mocy tg φ wyższemu od umownego współczynnika tg φ0 (niedokompensowanie) i stanowiącą nadwyżkę energii biernej indukcyjnej ponad ilość odpowiadającą wartości współczynnika tg φ0 lub
2) indukcyjnemu współczynnikowi mocy przy braku poboru energii elektrycznej czynnej lub
3) pojemnościowemu współczynnikowi mocy (przekompensowanie) zarówno przy poborze energii elektrycznej czynnej, jak i braku takiego poboru".
Energia bierna - wyjaśnienie pojęcia
Przywołany powyżej fragment z Rozporządzenia (napisanego językiem urzędowym) zazwyczaj niewiele mówi odbiorcy, który nie posiada kierunkowego wykształcenia w dziedzinie elektrotechniki. Czym więc jest ta energia bierna? Najprościej można określić ją jako część energii, która nie wykonuje żadnej pracy, ale jest niezbędna urządzeniom, aby mogły prawidłowo działać. Energia ta nie jest zużywana, lecz "krąży" pomiędzy siecią i odbiornikami powodując dodatkowe obciążenie sieci przesyłowych. Obecnie, prawie każde urządzenie pobiera energię bierną (indukcyjną lub pojemnościowa), na przykład: oświetlenie LED, zasilacze elektroniczne, silniki i wiele innych urządzeń. Przytoczony w przepisach współczynnik tg φ,dotyczący rozliczeń energii biernej indukcyjnej, określa stopień szkodliwości jej oddziaływania na sieć (im wyższy współczynnik tym gorzej).
W praktyce, w kalkulacjach uwzględnia się średni współczynnik za okres rozliczeniowy (najczęściej miesiąc), a do naliczania opłat nie są brane chwilowe przekroczenia zadanego współczynnika tg φ0. Jeżeli współczynnik mieści się w zadanej wartości wynoszącej 0,4 nie ponosimy opłat.
Nieco inaczej jest w przypadku energii biernej pojemnościowej, gdyż ze względu na jej bardziej niekorzystny wpływ na sieć, opłata naliczana jest za każdą jej ilość - niezależnie od współczynnika mocy.
Kto płaci za ponadumowny pobór energii biernej?
Wielu odbiorców do niedawna nie ponosiło opłat za energię bierną, a nowa, często kosztowna, pozycja na fakturze jest dla nich niemiłym zaskoczeniem. Czy to oznacza, że wcześniej nie pobierali oni energii biernej?
Rozporządzenie w § 45.2 mówi:
"Rozliczeniami za ponadumowny pobór energii biernej są odbiorcy zasilani z sieci średniego napięcia, wysokiego i najwyższego napięcia. Rozliczeniami tymi mogą być objęci w uzasadnionych przypadkach także odbiorcy zasilani z sieci o napięciu znamionowym nie wyższym niż 1kV, którzy użytkują odbiorniki o charakterze indukcyjnym, o ile zostało to określone w warunkach przyłączenia lub umowie o świadczenie usług dystrybucji energii elektrycznej lub umowie kompleksowej".
Niestety przepisy nie definiują "uzasadnionego przypadku" pozostawiając interpretację tego pojęcia w gestii dystrybutorów energii. W praktyce więc, każdy przypadek można nazwać uzasadnionym, jeżeli odbiorca po objęciu go rozliczeniem energii biernej poniesie koszty z tego tytułu - z takiej możliwości coraz częściej korzystają dystrybutorzy.
Jeżeli więc do tej pory odbiorca nie ponosił kosztów tytułem energii biernej, to oznacza jedynie, że nie był za nią rozliczany, gdyż energię bierną pobiera każdy.
Kto w pierwszej kolejności zostaje objęty rozliczeniami?:
odbiorcy, którzy zmienili sprzedawcę energii elektrycznej;
firmy, a niekiedy i odbiorcy indywidualni, którzy zainstalowali instalację fotowoltaiczną;
biurowce;
sklepy;
firmy produkcyjne charakteryzujące się technologią wymagającą znaczącego poboru energii biernej.
Należy pamiętać, że rozliczeniem może zostać objęty każdy odbiorca, co często ma miejsce, na przykład przy wymianie licznika w związku z kończącą się jego legalizacją.
Jak rozwiązać problem?
Energia bierna, zarówno indukcyjna jak i pojemnościowa, posiada tę właściwość, że może zostać skompensowana (wytworzona na miejscu bez pobierania jej z sieci). Jeżeli opłaty za nią są znaczące (kilkaset złotych) warto zainwestować w odpowiednio dobrany kompensator, który wyeliminuje opłaty. Inwestycja zwraca się typowo w czasie od 3 miesięcy do 2 lat. Dobór urządzenia warto powierzyć specjalistom, aby uniknąć niemiłych niespodzianek (brak efektu, wzrost opłat, nieprawidłowe współdziałanie z instalacją fotowoltaiczną, szybkie uszkodzenie kompensatora, zastosowanie drogiego rozwiązania w przypadku, gdy istniały tańsze i równie skuteczne).
Jak oblicza się karę za ponadumowny pobór energii biernej?
W przypadku ponadumownego poboru energii biernej indukcyjnej podstawą do obliczenia kary jest wartość rzeczywistego współczynnika mocy tg φ (tangens fi) obliczonego jako iloraz energii biernej do czynnej pobranej w okresie rozliczeniowym. Jeżeli współczynnik mocy jest wyższy niż wymagany współczynnik tg φ0 (najczęściej 0,4) wówczas opłatę za ponadumowny pobór mocy biernej indukcyjnej oblicza się z następującej zależności:
gdzie:
Ob - opłata za nadwyżkę energii biernej w złotych
k - ustalona w taryfie krotność ceny Crk. Dla odbiorców zasilanych z niskiego napięcia wynosi ona najczęściej 3, a dla odbiorców zasilanych średnim napięciem 1.
Crk - średnia cena sprzedaży energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym na dzień zatwierdzenia taryfy operatora
tg φ0 - umowny współczynnik mocy (najczęściej 0,4)
tg φ - współczynnik mocy wynikający z pobranej energii biernej
A - energia czynna pobrana całodobowo lub dla strefy czasowej w której jest prowadzona kontrola poboru energii biernej.
W przypadku poboru energii biernej pojemnościowej kara obliczana jest jako:
gdzie:
Ob - opłata za nadwyżkę energii biernej w złotych
k - ustalona w taryfie krotność ceny Crk. Dla odbiorców zasilanych z niskiego napięcia wynosi ona najczęściej 3, a dla odbiorców zasilanych średnim napięciem 1.
Crk - średnia cena sprzedaży energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym na dzień zatwierdzenia taryfy operatora
B - energia bierna pojemnościowa pobrana w okresie rozliczeniowym.
Spis artykułów: